VOORWOORD

Voor u ligt al weer de laatste Begroting van deze raadsperiode. De Begroting 2022-2025 is opgesteld aan de hand van de in juni 2021 door de raad vastgestelde Kadernota 2022 en het lopende coalitieakkoord 2018-2022 Urk mit Eenkanger. Op basis van dit coalitieakkoord werken wij aan een krachtige gemeenschap en een krachtige overheid. Urk groeit sterk. Wij staan de komende jaren voor een enorme uitdaging om deze groei in goede banen te leiden en de Urker ambities waar te maken.

Tegenvallende en onzekere rijksbijdragen maken deze opgave niet eenvoudiger. De effecten van de huidige Coronacrisis op middellange en langere termijn zijn onzeker en nu nog moeilijk in te schatten en financieel te vertalen. Veel zal afhangen van het (financieel) beleid dat de rijksoverheid in de nieuwe regeerperiode inzet.

Ondanks deze ontwikkelingen blijft onze blik op de toekomst gericht en blijft het de ambitie om de doelstellingen van de gemeenteraad met plezier en toewijding te realiseren.

Coronacrisis
De Coronacrisis heeft een grote impact op onze inwoners. Velen zijn persoonlijk, maatschappelijk, sociaal, economisch of financieel direct getroffen. De afgelopen vele maanden hebben we ons met al onze mogelijkheden ingezet om onze inwoners en bedrijven zo goed mogelijk bij te staan en te ondersteunen. We hopen dat de versoepelingen zich verder doorzetten en er herstel op alle fronten plaats vindt.
De precieze gevolgen van de Coronacrisis zijn nu nog niet in te schatten. In de eerste tussenrapportage 2021, die u separaat aan de Kadernota 2022 is aangeboden, hebben wij een inschatting gemaakt van de financiële effecten voor 2021. In de tweede tussenrapportage van 2021 geven we hier een vervolg aan. Op dit moment is er nog geen beeld te geven van de structurele effecten. Ook de onlangs verschenen Septembercirculaire 2021, over de uitkering die wij van het Rijk ontvangen, geeft hier nog geen aanwijzingen voor. We hopen bij het opstellen van de Kadernota 2023 (juni 2022) hier meer zicht op te hebben.

Beleid
De Begroting 2022 is net als de Kadernota 2022 gebaseerd op de reeds eerder vastgestelde beleidsuitgangspunten. Gelet op het feit dat dit de laatste begroting voor de gemeenteraadsverkiezingen is, en de financiële krapte, zijn er voor 2022 en volgende jaren nauwelijks nieuwe beleidsontwikkelingen opgenomen, met uitzondering van de doorontwikkeling van de organisatie. De reeds geplande beleidsuitvoeringen voor 2022 en volgende jaren treft u aan bij de beschrijving van de programma’s ‘Urk mit eenkanger’, ‘Urk leert’, ‘Urk werkt’, ‘Urk leeft’ en ‘Urk verbindt’.

Urk groeit!
Gemeente Urk is één van Nederlands snelst groeiende gemeenten. Urk mag zich qua percentuele bevolkingsgroei meten met randstadregio’s zoals Almere en Stadsgewest Utrecht. In de komende twintig jaar groeit het inwonertal van de gemeente Urk fors. Urk is op weg naar de 27.000 inwoners. De groei van de Urker bevolking is gekoppeld aan de groei van economie en werkgelegenheid. De groei van het aantal inwoners zorgt voor extra werkgelegenheid. Er is toenemende vraag naar huisvesting, onderwijs, zorg en voorzieningen. De ontwikkeling van de economie en de werkgelegenheid zijn uiteraard niet los van elkaar te zien. Het aantal vestigingen in de gemeente Urk is vanaf 2010 met 31% toegenomen. En het aantal banen met 39%.

Sociaal Domein
Omzien naar elkaar en zorg voor elkaar zijn de basis voor een goede sociale infrastructuur. Omzien naar elkaar lijkt in het DNA te zitten van onze burgers. En daar zijn we trots op! Toch staat de sociale cohesie ook op Urk onder druk. Urk groeit niet alleen, Urk verandert ook. Dat betekent dat we moeten blijven vernieuwen, innoveren en investeren in preventie en algemene voorzieningen. Daarbij is in het jeugdbeleid en de gezonde leefstijl het continueren van het IJslands Preventiemodel een belangrijk uitgangspunt. Door middel van Durf! proberen we gedragsverandering bij de jeugd te bewerkstelligen. Met voorzieningen als het integraal kindcentrum,  de bibliotheek als cultuurdrager, het maatschappelijk werk en CJG  en de welzijnsorganisatie Caritas investeren wij in de sociale infrastructuur. Door het wegvallen van het ziekenhuis in Lelystad wordt  (nog) meer een verbinding gevraagd tussen de zorg en welzijn. Innovatieve ontwikkelingen op onderwijskundig gebied worden door ons ondersteund. Op deze manier leggen we verbindingen met diverse beleidsterreinen. Ook met die beleidsterreinen van andere afdelingen. Denk aan de ruimtelijke inrichting (speelruimten, sport en groen) en aan het vormgeven van de woonbehoeften van specifieke doelgroepen (vergrijzing, beschermd wonen). Een daarmee wordt een behoorlijk opgave in korte lijnen geschetst! Tel daarbij op dat de landelijke en regionale ontwikkelingen in het Sociaal Domein niet stil staan. Zo staan de invoering van het woonplaatsbeginsel, de nieuwe wet inburgering, de aanbesteding Jeugdhulp met Verblijf en de decentralisatie van Beschermd Wonen op stapel. Een integrale aanpak en een dynamisch budgetbeheer is noodzakelijk om het alles in goede banen te leiden. In de paragraaf verderop in de begroting wordt het alles verder uitgewerkt.

Omgevingswet
Naar verwachting treedt de Omgevingswet op 1 juli 2022 in werking. Aanvankelijk was de invoering beoogd op 1 januari 2021 maar het rijk heeft de invoering van de wet uitgesteld. De gemeente Urk volgt voor de implementatie van de Omgevingswet de lijst met minimale acties van de VNG (de zogenaamde roadmap). Het uitstel van de Omgevingswet geeft ons tijd om de minimale acties tijdig gereed te hebben en te oefenen met de nieuwe werkwijzen. Eén van de redenen om de invoeringsdatum te verschuiven, is juist om voldoende inregel- en oefentijd te hebben. De gemeentelijke Omgevingsvisie wordt in december 2021 door de gemeenteraad vastgesteld. Momenteel worden ambtelijk verschillende voorbereidingen op de transitie naar één omgevingsplan getroffen. Wettelijk geldt er voor het opstellen van het omgevingsplan een overgangstermijn tot 2029. Er wordt geoefend met de nieuwe werkwijze voor vergunningverlening aan de Omgevingstafel. Ook wordt er gewerkt aan de benodigde aansluitingen op het Digitaal Stelsel Omgevingswet. Tot slot, worden medewerkers via diverse trainingen en opleidingen gefaciliteerd bij het oefenen met de andere manier van werken die de Omgevingswet beoogd.
Begin 2022 starten we met het opstellen van een gebiedsvisie voor het oude dorp en de haven volgens de nieuwe werkwijze die voortkomt uit de Omgevingswet.

Duurzaamheid en klimaat
De komende jaren staat Urk voor een grote uitdaging op het gebied van Duurzaamheid. Op Urk werken wij aan vier thema’s om de landelijke doelstelling van 95% CO2 reductie t.o.v. 1990 te behalen in 2050. Deze thema’s zijn: Energie, Circulaire economie, Klimaatadaptatie en Mobiliteit. De energietransitie vraagt zowel om acties m.b.t. energiebesparing (isoleren/verduurzamen), de opwek van hernieuwbare energiebronnen als verwarming van gebouwen. Op het gebied van Circulaire economie werken wij de komende jaren aan circulair opdrachtgeverschap, scheiden van afvalstromen, circulaire bouw, circulaire verdienmodellen/productontwerp bedrijfsleven en voedselverspilling. Als gemeente willen wij een stimulerende en informerende rol vervullen.

Klimaatadaptatie richt zich op een viertal onderdelen; overstromingen, hitte, droogte en wateroverlast. Wij willen als Urk klimaatrobuust zijn, zodat de effecten van klimaatverandering zo min mogelijk schade aanbrengt aan onze samenleving. Hiervoor zijn actieve burgers en ondernemers noodzakelijk. Samen dienen wij ons grondgebied klimaatrobuust te ontwikkelen. Ook de manier waarop wij ons vervoeren zal veranderen. De hoeveelheid CO2-uitstoot is voor maar liefst 20% toe te schrijven aan Mobiliteit. Daarom is inzet op duurzame mobiliteitsvormen, een dekkende infrastructuur voor alternatieve energiebronnen en een duurzamer gebruik van vervoer noodzakelijk.

Economie
De Urker economie groeit weer volop en er komen mooie kansen voor het bedrijfsleven voorbij. Gelukkig zien we een goed herstel van de Coronacrisis. We blijven dan ook inzetten op het stimuleren van deze economische kansen. Dit doen we niet alleen, maar ook met ons bloeiende bedrijfsleven, de regio en provincie. Samenwerking is nu en in de toekomst van groot belang en de versterking van de regionale netwerken en samenwerkingsrelaties blijft daarom structureel onder de aandacht.  Een mooi voorbeeld daarvan is de Regio Deal Noordelijk Flevoland.

Het nieuwe bedrijventerrein Port of Urk komt steeds dichterbij. Een toekomstbestendig bedrijventerrein worden waar ondernemers van Urk weer verder kunnen groeien. Naast de reguliere bedrijven van Urk, biedt dit extra  kansen om o.a. het maritieme cluster verder te ontwikkelen. Om straks bedrijven een mooie plek te kunnen bieden op Port of Urk, wordt er een nieuw gronduitgiftebeleid ontwikkeld.

Naast alle kansen die onze ondernemers pakken, zijn er ook zorgen om de krappe arbeidsmarkt. Goed en passend personeel is steeds lastiger te vinden en dit heeft ook invloed op de economische  groei van de bedrijven. De ondernemers worden volop uitgedaagd om hiermee om te gaan.

Regio Deal
Het Rijk heeft aan de regio Noordelijk Flevoland extra geld toegekend in het kader van de zogeheten Regio Deal Noordelijk Flevoland. Een belangrijk deel van dat geld gaat naar Urk. Het doel is het versterken van de maritieme positie van Urk en een oplossing te bieden voor de IJsselmeervisserij die in de knel zit.
Inmiddels zijn de projecten die onderdeel maken van de Regio Deal vol in ontwikkeling en een enkele al in uitvoering (vouchers voor omscholing). De meeste investeringen zullen in dit en het komende jaar gedaan worden.
Voor het maritieme cluster Urk is er een zogenaamd boegbeeld en business develloper aangesteld om samen met de bedrijven goede innovaties tot ontwikkeling te laten komen.

Samenwerking
In het coalitieakkoord Urk mit Eenkanger is aangegeven dat wij ons actief inzetten om inwoners meer te betrekken bij het lokale beleid. Dat is belangrijk voor het versterken van draagvlak bij te nemen besluiten. Heldere communicatie en een goed verwachtingsmanagement is daarbij van belang. Nieuw beleid zoals de invoering van de Omgevingswet en de uitwerking op lokaal niveau van het klimaatakkoord kunnen niet zonder inbreng en draagvlak van onze inwoners en bedrijven.
Samenwerking met buurgemeenten, provincies, rijk, Europa en andere partijen is van belang voor het verstreken van Urk. Om onze regionale positie te versterken breiden we de samenwerking met de gemeenten Noordoostpolder en Dronten verder uit.

Onderwijs, sport en cultuur
In het kader van de groei van Urk hebben wij in de meerjarenbegroting extra geld opgenomen voor de bouw van een Brede School met een sporthal in de Zeeheldenwijk. Met meerdere partijen wordt overlegd over de invulling van dit gebouw dat multifunctioneel ingezet gaat worden. Het is de bedoeling dat ook de Obadjaschool hier speciaal onderwijs verzorgd. Het gebouw zal ruimte bieden voor onderwijs en buitenschoolse activiteiten en past in het totaal van maatschappelijke voorzieningen die we in de nieuwe wijk willen realiseren.

Iedereen moet kunnen meedoen in de samenleving. Maar te veel mensen hebben nog moeite met lezen, rekenen en het gebruiken van een computer of smartphone. Om mee te kunnen doen zijn deze vaardigheden wél nodig. Regionaal willen de Flevolandse gemeenten in de komende jaren vooral inzetten op een groter bereik van deze doelgroep door te focussen op de thema’s ‘taal en werk’, ‘taal en gezondheid’, en ‘taal en opvoeding’.

Verder is in de begroting een extra bedrag opgenomen voor cultuur. Hiermee versterken wij de basis onder de Urker cultuur en stimuleren initiatieven die door onze gemeenschap worden ontwikkeld.

Ondermijning
Aan de aanpak van georganiseerde criminaliteit en ondermijning wordt hoge prioriteit gegeven. Dit wordt beschreven in het Integraal Veiligheidsbeleid 2020-2023. Er wordt in dit verband samengewerkt met buurgemeentes en politie. Plaatselijk wordt dit projectmatig opgepakt middels het project Ondermijning en het project Weerbaar bestuur.

Openbaar vervoer
Het onderzoeksrapport van Platform 31 heeft aangegeven dat de aantrekkelijkheid van Urk voor wonen en werken achteruit dreigt te gaan vanwege de geografische ligging en “de lage kwaliteit van de OV-verbindingen naar en van Urk”. De busverbindingen in Noordelijk Flevoland zijn inderdaad ontoereikend. Dat geldt zowel richting Lelystad als richting Zwolle. Wij blijven het onder de aandacht brengen bij het college van GS van Flevoland. Verder is Urk gebaat bij de komst van een spoorlijn. Hiervoor is door de gemeenteraad een motie aangenomen die pleit voor de aanleg van een nieuwe spoorlijn van Groningen naar Lelystad, met uiteraard een station Urk nabij de A6.

Bedrijfsvoering

Doorontwikkeling organisatie
Op Urk hebben we te maken met een sterke groei van het aantal inwoners, bedrijven, woningen, maatschappelijke instellingen en voorzieningen. Het beheer van de bestaande kern vraagt ook de nodige aandacht. De gemeente Urk heeft te maken met allerlei ontwikkelingen in de omgeving. Dat geldt ook voor de ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving. De organisatie van de gemeente Urk moet al deze ontwikkelingen kunnen blijven volgen. Voor de burgers, bedrijven en maatschappelijke instellingen is het belangrijk dat de dienstverlening op het vereiste niveau blijft. Er staat spanning op de ambities en op de formatie om die ambities te realiseren.

Om de basis op orde te brengen en de ambities van onze gemeente waar te maken is eind 2020 een doorontwikkeling van onze organisatie ingezet. Op meerdere onderdelen is versterking nodig om de ambities en lopende zaken te realiseren en te beheren. Daarbij is op basis van de ongeregeldheden eind 2020 en begin 2021 duidelijk geworden dat de formatie op de beleidsvelden Openbare Orde en Veiligheid en ook Communicatie ernstig tekortschiet. Urk heeft een bevolking die bovengemiddeld jonger is dan in andere gemeenten. Dit vereist specifieke inzet, onder meer op het gebied van jeugdhonken en horeca. De aanpak van ondermijning vraagt de komende jaren extra aandacht.
Ook op andere beleidsvelden blijkt de capaciteit te beperkt om het huidige beleid de komende jaren te continueren. In deze begroting is al een deel van het budget opgenomen voor versterking van een aantal beleidsvelden.

Voor de gemeente Urk blijft het moeilijk om functies met eigen werknemers in te vullen. Dat heeft te maken met de situatie op de arbeidsmarkt en de beeldvorming over Urk. Blijven investeren in de arbeidsmarktcommunicatie is nodig. Uitgangspunt blijft om de inzet van tijdelijk in te huren personeel zoveel mogelijk te beperken. Dit hangt samen met de vele ambities van de raad.

Voor een aantal werkzaamheden blijft een flexibele schil noodzakelijk. Denk daarbij aan het tijdelijk inzetten van specifieke deskundigheid, pieken in het werk, bij langdurige ziekte of moeilijk vervulbare vacatures.

Informatiesamenleving
In de omgeving van de gemeente Urk spelen talloze ontwikkelingen die enerzijds kansen bieden om zaken anders te organiseren (o.a. participatie, ketensamenwerking) en anderzijds een verplichting vormen (o.a. Omgevingswet, Wet open overheid, Wet Inburgering). Ook ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid, energievoorziening en technologische ontwikkelingen zoals o.a. Internet of Things, apps en big-data beïnvloeden de dienstverlening en werkwijze van de gemeente. De lat binnen de informatiesamenleving ligt hoog. Burgers en bedrijven stellen hoge eisen aan dienstverlening, mede omdat ze dit gewend zijn van commerciële dienstverleners.

Deze veranderende omgeving haakt in op de organisatie, processen, dienstverlening, houding en gedrag en op de informatievoorziening. De rollen binnen de gemeentelijke organisatie veranderen daarbij continue om de leefomgeving en haar inwoners optimaal te kunnen bedienen. Informatievoorziening draagt als uitvoeringsprogramma daarin bij aan het behalen van de strategische doelen van de organisatie.

Het informatiebeleidsplan 2020-2024 is in 2020 door de raad vastgesteld. Hiermee is de richting aangegeven voor de ontwikkeling van de informatievoorziening in deze periode. Via vaarroutes (ontwikkelsporen) en thema’s is deze richting bepaald. Daarbij zijn er ook kaders meegegeven waarbinnen deze ontwikkeling moet plaatsvinden, ten aanzien van ICT-Infrastructuur, Informatiearchitectuur en de Governance. Jaarlijks wordt er een uitvoeringsprogramma vastgesteld. Ten aanzien van de uitgaven streven we ernaar om onder het landelijke gemiddelde te blijven.

Zaakgericht werken en archief
Het huidige informatiebeleid, de digitalisering en de (digitale) archivering stellen aanvullende eisen aan de omgang met informatie, informatiedragers en het bewaren daarvan. Het toezicht op het archief en de wijze van archivering van stukken gebeurt door de provincie. In 2019 is gestart met het implementeren van zaakgericht werken. Dit project loopt nog tot in 2022 door. Daarnaast zijn onlangs afspraken gemaakt met de provincie over het overdragen van oude archieven en het verder verbeteren van het archiefbeheer. Ook in 2022 vraagt dit nog extra inzet en aandacht.

Financieel
Wij zijn erin geslaagd een begroting op te stellen die structureel en reëel in evenwicht is conform de voorschriften van onze toezichthouder. Dat neemt niet weg dat er spanning staat op de ambities en op de formatie om die ambities te realiseren. De inhoud van de portemonnee van Urk is begrensd.

Het financiële meerjarenperspectief is geactualiseerd op basis van reeds genomen besluiten, wettelijke verplichtingen en de Algemene Uitkering uit het Gemeentefonds op basis van de Septembercirculaire 2021. Om in 2025 tot een structureel sluitend saldo te komen is behoedzaam ingezet op de verwachte herijking van het Gemeentefonds.

De actualisatie leidde tot een beter meerjarenperspectief dan we in de Kadernota 2022 verwachtten. We ontkomen er echter niet aan om in 2023 een aanvulling te doen vanuit onze algemene reserve.

De begroting en de meerjarenraming 2022-2025 zijn sluitend. Wel is er een hoge schuldpositie als gevolg van de hoge investeringen voor gronden ten behoeve van de woningbouw. Naar verwachting blijft die schuldpositie voorlopig hoog aangezien er de komende jaren fors geïnvesteerd wordt in het nieuwe bedrijventerrein. We houden de vinger aan de pols bij de financiële ontwikkelingen van deze grote projecten.

Tot slot
Urk is een gemeente waar het fijn wonen en werken is. Samen met onze inwoners en het bedrijfsleven zetten wij ons in voor de toekomst van Urk. Dit vraagt van iedereen betrokkenheid. Daarbij mogen wij niet vergeten dat we de vele voorrechten, de welvaart en de genade dagelijks van de Heere God ontvangen. Het past ons dan ook de Heere God daarvoor te danken en om Zijn zegen te bidden over al het werk binnen onze gemeenschap, op wat voor terrein dan ook, nu en in de toekomst.

Burgemeester en Wethouders van Urk,

C.H. van den Bos, burgemeester

C.J.M. Swart, gemeentesecretaris